Ka: Puseletso Maqoaelane
Maseru – Molula-setulo oa komiti ea paramente e alositseng boiketlo ba Sechaba Mohlomphehi Mokhothu Makhalanyane o re naha ea Lesotho e aparetsoe ke leru le lets’o la tlhekefetso ea basali le bana.
O re bona ke bothata bo boima bo tobaneng le naha ea Lesotho e leng leru le lets’o la tlhekefetso ea basali le bana. Boemo bona bo ama likarolo tsohle tsa sechaba, ho tloha malapeng ho ea mesebetsing, sekolong le sechabeng ka kakaretso.
Tlhekefetso ea basali le bana Lesotho e mefuta e fapaneng ea tlhekefetso, ekaba ea ‘mele, maikutlo, kapa ea thobalano le moruo.
Tlhekefetso ea ‘mele e kenyeletsa tlhaselo ea ‘mele, joaloka ho isa emong letsoho, ho hlajoa kapa ho sebelisa matla ka mokhoa o tlisang kapa ho atisa bohloko. Maemong a mangata, basali ba hlaseloa ke balekane ba bona kapa batho ba nang le setsoalle sa mofuta le bona.
Tlhekefetso ea thobalano e kenyeletsa peto, ho hatakeloa kapa ho qobella mong khahlanong le thato ea bona. Bana ba lilemo tse ka tlaase ho leshome le ‘metso e robeli (18) le bona ho bonahala ba ameha tlhekefetsong, ka mofuta oa ho hlekefetsoa ka thobalano ke batho ba baholo.
Tlhekefetso ea maikutlo e kenyeletsa ho nyenyefatsa, ho soma kapa ho qholotsa motho ka mantsoe. Tlhekefetso ea maikutlo e ba le litla morao tse mpe holim’a maikutlo le boikutlo ba motho.
Tlhekefetso baneng teng e iponahatsa e kaba ka ho otloa ka mokhoa oa ho khakhatha kapa ho khalema ka sesebelisuoa se lematsang. Bana ba sa hlokomeleheng, basa keneng sekolo empa ba le lilemong tsa ho kena sekolo ebile ba eso be le boikarabello ba thlekefetso, le ba ntseng ba le likolong tsa mathomo kaha thuto e le ea mahala e sa lefelloeng. Bana ba joalo ba qetella ba kena litlong tsa molao, boholo ba fetoha masholu. Mohlala; ke seboko fela lialemoeeng mona, batsoali le baholisi ba lla ka bana ba bona ba utsoang mabenkeleng a batho, ba nkela batho lichelete. Haele basetsana bona ba oela lerabeng la bokhachane bo sa reroang ba le tlaase lilemong. [U1]
Mohlomphehi Makhalanyane o re tlhekefetso ea basali le bana e etsa bana ba holang ba le pelo li bohloko, hoo ba etsang litlolo tse mpe tsa molao joaloka ho utsoa le lipolao tse sehlooho tsa batho.
Ha a tiisa litaba tsena Mohlomphehi Makhalanyane o re har’a tse ling tsa litloaelo tse feteletsang tlhekefetso ka har’a naha ke litloaelo le meetlo tseo hangata li hatellang basali le bana. O re ‘muso o lokela ho sebetsa ‘moho le mafapha a amehang ho loant’sa boemo bona bo hlobaetsang.
Ka lehlakoreng le leng, moporesitente ea mokhatlo oa thero ea malapa oa Lesotho Planned Parenthood Association (LPPA), Monghali Thabang Mosena, [U2] o re mokhatlo o sebetsa ka thata ho netefatsa hore ka ts’ebeliso ea litsebi tsa ona, o fenya boemo bo renang ba tlhekefetso. O tsoela-pele a hlalosa hore boithutong ba bona ba hlokometse hore har’a tse ling tse ka sehlohlolong ke tlhokahalo ea mesebetsi.
Ka lebaka la maemo ana, ho hlokahala bolaoli ho nka mehato le likhato tse tiileng ho sireletsa basali le bana, e le hore ba bolokehe, ba phele ka tsebo ea hore ba na le tokelo ea ho phela ba sena ts’abo.
Kopanong ena Mohlomphehi Makhalanyane o hatella bohlokoa ba ho tsitlallela ho phethahatsa meralo e mecha e amang litaba tsa thari le thobalano.
Ho feta moo, Mohlomphehi Makhalanyane o tiisa hore ho sebetsa ‘moho ho bohlokoa kaha ho fetola boemo bona. Ke ka ho kenya letsoho hoa mekhatlo e fapakaneng, ho kenyeletsa ‘muso, mekhatlo ea sechaba, le ba amehang ka bomong, moo re ka fihlelang liphetoho tse lokelehang tsa nako e telele e le ka ‘nete.
Mokhatlo oa LPPA, o ikemisetsa ho theha sechaba se nang le thuto e nepahetseng ka litaba tsa thari le thobalano, se ts’epahalang, se bi le se sireletsehile.
Sechaba se lokela ho sebetsa ‘moho ho felisa tlhekefetso ea basali le bana, e le ho tiisa hore ho phela ha monate ho hloka hore bohle ba tsebe, ba utloisise le ho phethisa boikarabello ba bona bo ahang sechaba sa khotso.
Liphetoho li qala ka motho ka mong,’me Basotho kaofela ba’na le karolo ketsong eo ea ho etsa Lesotho le bohle ba phelang ba bolokollohile, ekaba ba banyenyane kapa batho ba baholo.
Mokhatlo oa LPPA o tla tsoela pele ho sebeletsa ho fihlela merero ea ona le ho sireletsa litokelo tsa basali le bana naheng ea Lesotho.
[U1]Narrate such a situation, a referential one
[U2]The names and roles verified?